I. GOSPODAROWANIE PAŃSTWOWYMI GRUNTAMI ROLNYMI - cz. I - Status prawno-organizacyjny Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa

A. Materiał normatywny: 

Ustawa z dnia 10 lutego 2017 r. o Krajowym Ośrodku Wsparcia Rolnictwa,
Art. 45-48 ustawy z dnia 10 lutego 2017 r. - Przepisy wprowadzające ustawę o Krajowym Ośrodku Wsparcia Rolnictwa,
Ustawa z dnia 19 października 1991 r. o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa oraz o zmianie niektórych ustaw,
Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 21 kwietnia 2017 r. w sprawie nadania statutu Krajowemu Ośrodkowi Wsparcia Rolnictwa.

B. Literatura zalecana:

A. Doliwa, Ustawowe powiernictwo wykonywania własności państwowej na przykładzie Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa, Studia Prawnicze 2003/1(155) str. 107.

P . Litwiniuk, Ewolucja rozwiązań́ normatywnych w zakresie gospodarowania nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa, Studia Iuridica Agraria, s. 277-296.

A. Niewiadomski, Status prawny Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa, Studia Iuridica t. LXXII (2017), 279-293.

P. Litwiniuk, Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa jako sukcesor Agencji Nieruchomości Rolnych w zakresie roszczeń pracowniczych, Przegląd Prawa Rolnego 2/2017, s. 173-190.

P. Księżak Zasób Własności Rolnej Skarbu Państwa  [w:] Instytucje Prawa Rolnego, red. M. Korzycka, Warszawa 2019, s. 318-334.

C. Orzecznictwo: 

Uchwała SN (7) z dnia 10.11.1992 r. III CZP 106/92, OSP 1993/12 poz. 240 z glosą A. Zielińskiego,

Uchwała SN z dnia 5.09.1995 r. III AZP 18/95, OSP 1997/2 poz. 48 z glosą E. Kremer.

Uchwała SN z dnia 8 września 2011 r., III CZP 42/11, OSNC 2012/2 poz. 17.

Wyrok SN z dnia 6 kwietnia 2017 r., IV CSK 408/16, SIP Legalis 1650861.

 

II. GOSPODAROWANIE PAŃSTWOWYMI GRUNTAMI ROLNYMI - cz. II - Formy gospodarowania nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa

A. Materiał normatywny: 

Ustawa z dnia 19 października 1991 r. o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa oraz o zmianie niektórych ustaw,

Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 14 stycznia 2009 r. w sprawie szczegółowego trybu przeprowadzania przetargów na dzierżawę nieruchomości Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa,

Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 30 kwietnia 2012 r. w sprawie szczegółowego trybu sprzedaży nieruchomości Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa i ich części składowych, warunków obniżenia ceny sprzedaży nieruchomości wpisanej do rejestru zabytków oraz stawek szacunkowych gruntów,

Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 2 marca 2009 r. w sprawie warunków i trybu dokonywania zamiany nieruchomości.

Art. 1-2 ustawy z dnia 14 kwietnia 2016 r. o wstrzymaniu sprzedaży nieruchomości Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa oraz o zmianie niektórych ustaw.

B. Literatura zalecana: 

E. Klat, Model prawny dzierżawy państwowych nieruchomości rolnych, Monitor Prawniczy 1993/2 str. 41.

E. Kremer, Trwały zarząd jako forma władania nieruchomościami jednostek samorządu terytorialnego i nieruchomościami Skarbu Państwa, Studia Iuridica Agraria 2000/1 str. 149-171.

A. Lichorowicz, (w:) System Prawa Prywatnego, T.8, Prawo zobowiązań, cz. szczegółowa pod red. J. Panowicz-Lipskiej, Warszawa 2004, str. 217 i 218.

R. Michałowski, Nowy kształt przetargu pisemnego przy sprzedaży nieruchomości z Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa, Studia Iuridica Agraria 2016, s. 89-101.

A. Perzyna, Sprzedaż państwowych gruntów rolnych – uwagi na tle nowelizacji ustawy o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa (zagadnienia wybrane), Studia Iuridica Lublinensia 1/2017, s. 157-174.

R. Michałowski, Szczególne obowiązki umowne nabywcy nieruchomości z Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa, Studia Iuridica t. LXXVIII (2018), s. 315-332.

C. Orzecznictwo: 

Wyrok SN z dnia 10.09.1999 r. III CKN 331/98, OSN 2000/3 poz. 57, z glosą A. Doliwy - Rejent 2000/9 str. 112 i S. Rudnickiego - Przegląd Sądowy 2000/6 str. 138,

Uchwała SN z dnia 21.09.2006 r. III CZP 121/06, OSNC 2007/10 poz. 149,

Wyrok TK z dnia 18.03.2010 r. K. 8/08 OTK ZU 2010/3A poz. 23.

Wyrok SN z dnia 17 marca 2016 r., II CSK 392/15, OSNC 2017/C/58.

III. SCALANIE GRUNTÓW I ELEMENTY EWIDENCJI GRUNTÓW

A. Materiał normatywny: 

Ustawa z dnia 26 marca 1982 r. o scalaniu i wymianie gruntów,
Art. 2 pkt 8 i 12, art. 4 ust. 1a, art. 20-24 ustawy z dnia 17 maja 1989 r. - Prawo geodezyjne i kartograficzne (tekst jednolity Dz. U. 2015 r. poz. 520, ost. zm. Dz. U. 2017 r. poz. 1566).
§§ 3-10 rozporządzenia Ministra Rozwoju, Pracy i Technologii z dnia 27 lipca 2021 r. w sprawie ewidencji gruntów i budynków (Dz. U. 2021 r. poz. 1390).

C. Orzecznictwo: 

Wyrok SN z dnia 11.12.1978 r. III CRN 240/78, OSNCP 1979/12 poz. 239,
Wyrok SN z dnia 22.06.1989 r. II Cr 236/89, OSNCP 1991/4 poz. 53,
Wyrok NSA z dnia 18.02.1994 r. II SA 2410/92, ONSA 1995/2 poz. 67,
Wyrok SN z dnia 19.12.1996 r. I CRN 131/95, OSP 1997/11 poz. 207, z glosą A. Lichorowicza,
Wyrok NSA z dnia 11.09.1998 r. II SA 941/98,  LEX nr 41780.
Uchwała SN z dnia 18.12.2012 r. III CZP 125/08, OSNC 2009/11 poz. 149

IV. OCHRONA GRUNTÓW ROLNYCH I LEŚNYCH

A. Materiał normatywny: 

Ustawa z dnia 3 lutego 1995 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych,
Art. 1 ust. 1 pkt 1, art. 10 ust. 1 pkt 3 oraz ust. 2 pkt 9 i 10, art. 14 ust. 3, art. 53 ust. 4 pkt 6, art. 61 ust. 1 pkt 4 i ust. 4 ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym,

B. Literatura zalecana: 

K. Stefańska, Przeznaczenie gruntów rolnych na cele nierolnicze, Rejent 1996/3 str. 44 i n.,
E. Kremer, Ustawa o ochronie gruntów rolnych i leśnych z 3.02.1995 r., Przegląd Sądowy 1997/5 str. 37 i n.,
M. Król, Instrumenty prawne ochrony jakościowej gruntów rolnych, Studia Prawniczo-Ekonomiczne 1997/55 str. 41 i n.

C. Orzecznictwo: 

Wyrok NSA z dnia 23.02 1982 r. SA/Kr 559/81 OSPiKA 1983/2 poz. 22, z glosą C. Kosikowskiego,
Uchwała (7) SN z dnia 23.12.1982 r. III AZP 8/82, OSN 1984/2-3 poz. 19,
Wyrok NSA z dnia 16.05.1991 r. II SA 302/91, ONSA 1991/3-4 poz. 61, Rejent 1992/9 str. 132,
Uchwała (7) NSA z dnia 03.02.1997 r. OPS 13/96, ONSA 1997/3 poz. 105,
Wyrok NSA z dnia 24.11.1999 r. II SA 995/99, ONSA 2000/4 poz. 173, z glosą W. Radeckiego, Ochrona Środowiska 2000/4.

V. UBEZPIECZENIA SPOŁECZNE ROLNIKÓW

A. Materiał normatywny:

Ustawa o ubezpieczeniu społecznym rolników.

B. Literatura zalecana: 

R. Budzinowski [w:] System Prawa Prywatnego, t.8, Prawo zobowiązań - część szczegółowa, W-wa 2004, rozdz. XII, § 73, Umowa z następcą, ss. 631-657;
A. Lichorowicz, Dziedziczenie gospodarstwa rolnego w świetle art. 90 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników, Państwo i Prawo 1992/4 str. 57.
K. Stefańska, Umowa z następcą o przeniesienie własności gospodarstwa rolnego, Przegląd Sądowy 1993/4 str. 23.
E. Drozd, Podstawowe zagadnienia konstrukcyjne umowy z następcą, Rejent 1991/3 str. 17.
S. Dmowski [w:] Prawo obrotu nieruchomościami, C.H.Beck 1999, ss. 669-687.

C. Orzecznictwo: 

Uchwała SN z dnia 7.01.1992 r. III CZP 136/91, OSP 1993/1 poz. 5 z glosą A. Lichorowicza,
Uchwała SN z dnia 1.04.1992 r. II UZP 7/92, OSNCP 1992/7-8 poz. 134,
Uchwała SN z dnia 14.10.1992 r. III CZP 125/92, OSNCP 1993/4 poz. 58,
Uchwała SN z dnia 8.09.1993 r. III CZP 121/93, OSNCP 1994/5 poz. 97,
Uchwała SN z dnia 25.08.1994 r. III CZP 112/94, OSP 1995/11 poz. 228 z glosą P. Kalickiego,
Wyrok SN z dnia 4.02.1997 r. III CKN 26/96, OSNC 1997/6-7 poz. 80,
Wyrok SN z dnia 4.12.1998 r. III CKN 68/98, OSNC 1999/7-8 poz. 127,
Wyrok SN z dnia 16.05.2000 r. IV CKN 34/00, LEX 52440,
Wyrok TK z dnia 30.05.2000 r. K. 37/98, OTK ZU 2000/4 poz. 112,
Wyrok SN z dnia 8.12.2000 r. I CKN 992/98, LEX nr 50826,
Postanowienie SN z dnia 13.09.2001 r. II CKN 642/99, LEX nr 52346,
Wyrok SN z dnia 7.02.2002 r. II UKN 49/01, Prokuratura i Prawo - dodatek 2002/10 poz. 46, OSNP 2003/22 poz. 552,
Wyrok SN z dnia 28.11.2002 r. II UK 68/02, OSNP 2004/6 poz. 104,
Uchwała SN z dnia 25.11.2005 r. III CZP 59/05, OSNC 2006/5 poz. 79,
Wyrok SN z dnia 09.06.2006 r. IV CSK 175/05, OSNC 2007/3 poz. 46.

VI. KONTRAKTACJA, GRUPY PRODUCENCKIE.

A. Materiał normatywny: 

Art. 613 - 626 kc,
Ustawa z dnia 15 września 2000 r. o grupach producentów rolnych i ich związkach oraz o zmianie innych ustaw.

B. Literatura zalecana: 

A. Stelmachowski [w:] System Prawa Prywatnego pod red. Rajskiego, t. 7, Prawo zobowiązań - część szczególna, Warszawa 2001, ss. 161-187,
E. Kremer, Odpowiedzialność za zobowiązania związane z prowadzeniem gospodarstwa rolnego, Zakamycze 2004, ss. 86-93,
P. Blajer, Rękojmia za wady produktów rolnych, Przegląd Prawa Rolnego 2009/1 (5) str. 35 i n.

C. Orzecznictwo: 

Uchwała SN (7) z dnia 22 lutego 1971 r. III CZP 79/70, OSPiKA 1972/5 poz. 76 z glosą Z. Policzkiewicz-Zawadzkiej - OSPiKA 1972/5 str. 194  i Z. Staszczyka - Nowe Prawo 1973/2 str. 281,
Uchwała SN z (7) z dnia 26.03.1985 r. III CZP 71/84, OSNCP 1985/11 poz. 166, z glosą M. Kozińskiego - Nowe Prawo 1987/2 str. 103,
Uchwała (7) SN z dnia 18.03.1991 r. III CZP 9/91, OSNCP 1991/8-9 poz. 98 z glosą J.P. Naworskiego - OSP 1992/10 str. 442,
Wyrok SN z dnia 27.06.2002 r. IV CKN 1165/00, Lex nr 80264.

VII-VIII. OBRÓT INTER VIVOS GRUNTAMI ROLNYMI

A. Materiał normatywny: 

Art. 23 Konstytucji RP,
Art. 46[1], 55[3], 55[4] kc,
Art. 166 § 1 kc, art. 212-218 kc, art. 619 kpc, art. 622-625 kpc,
Ustawa z dnia 11 kwietnia 2003 r. o kształtowaniu ustroju rolnego,
Art. 11-13 ustawy z dnia 14 kwietnia 2016 r. o wstrzymaniu sprzedaży nieruchomości Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa oraz o zmianie niektórych ustaw.
Ustawa z dnia 24 marca 1920 r. o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców.

B. Literatura zalecana: 

A. Lichorowicz, O nowy kształt zasad obrotu nieruchomościami rolnymi w kodeksie cywilnym, Rejent 1997/6 str. 36 i n.,
A. Lichorowicz, Instrumenty oddziaływania na strukturę gruntową Polski w ustawie z dnia 11 kwietnia 2003 r. o kształtowaniu ustroju rolnego, Kwartalnik Prawa Prywatnego, Rok XIII:2004, z.2, ss. 387-434,
A. Lichorowicz, Regulacja obrotu gruntami rolnymi według ustawy z 11 kwietnia 2003r. o kształtowaniu ustroju rolnego na tle ustawodawstwa agrarnego Europy Zachodniej, Przegląd Legislacyjny 2004/3(43), ss. 11-30,
E. Kremer, Odpowiedzialność za zobowiązania związane z prowadzeniem gospodarstwa rolnego, Zakamycze 2004, ss. 33-43 oraz ss. 51-54,
Z. Truszkiewicz, Przeniesienie własności nieruchomości rolnej w świetle ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego, Rejent 2003/9 str. 48 i n. oraz Rejent 2003/11 str. 113 i n.,

C. Orzecznictwo: 

Uchwała SN z dnia 20.07.1995 r. III CZP 88/95, OSNC 1995/11 poz. 163, z glosą R. Magnuszewskiego - Palestra 1996/1-2 str. 192,
Uchwała SN z dnia 30.05.1996 r. III CZP 47/96, OSNC 1996/11 poz. 142,
Postanowienie SN z dnia 6.01.2000 r. I CKN 320/98, OSNC 2000/7-8 poz. 133 z glosą T. Smyczyńskiego - OSP 2001/9 str. 467 i glosą M. Niedośpiała - Państwo i Prawo 2001/2 str. 110,
Wyrok SN z dnia 2.06.2000 r. II CKN 1067/98, OSP 2001/2 poz. 27 z glosą A. Lichorowicza,
Postanowienie SN z dnia 8.12.2000 r. I CKN 1036/99, LEX nr 51799,
Postanowienie SN z dnia 30.01.2002 r. III CKN 556/00, LEX nr 54450,
Postanowienie SN z dnia 27.10.2004 r. IV CK 121/04, OSNC 2005/11 poz. 191,
Wyrok TK z dnia 18.03.2010 r. K. 8/08 OTK ZU 2010/3A poz. 23.
Uchwała SN z dnia 22.06.2017 r. III CZP 24/17, OSNC 2018/3/30

IX. ORGANIZACJA RYNKÓW ROLNYCH

Materiał normatywny: 

Ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o organizacji niektórych rynków rolnych,
Ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 r. o organizacji rynku mleka i przetworów mlecznych.

X. AGENCJA RESTRUKTURYZACJI I MODERNIZACJI ROLNICTWA, EWIDENCJA  PRODUCENTÓW, PŁATNOŚCI BEZPOŚREDNIE

A. Materiał normatywny: 

Ustawa z dnia 9 maja 2008 r. o Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa,
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 27 stycznia 2015 r. w sprawie szczegółowego zakresu i sposobów realizacji niektórych zadań Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa,
Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 21 grudnia 2005 r. w sprawie ustanowienia Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa agencją płatniczą,
Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 9 listopada 2006 r. w sprawie przyznania Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa akredytacji jako agencji płatniczej w zakresie uruchamiania środków pochodzących z Europejskiego Funduszu Rolniczego Gwarancji oraz Europejskiego Funduszu Rolniczego Rozwoju Obszarów Wiejskich,
Ustawa z dnia 18 grudnia 2003 r. o krajowym systemie ewidencji producentów, ewidencji gospodarstw rolnych oraz ewidencji wniosków o przyznanie płatności,
Ustawa z dnia 5 lutego 2015 r. o płatnościach w ramach systemów wsparcia bezpośredniego,
Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 9 marca 2015 r. w sprawie norm w zakresie dobrej kultury rolnej zgodnej z ochroną środowiska.

B. Orzecznictwo: 
Wyrok NSA z dnia 8.06.2006 r. II GSK 63/2006, Rzeczpospolita 2006/134, str. C2

XI. WSPIERANIE ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH ZE ŚRODKÓW UNII EUROPEJSKIEJ 

A. Materiał normatywny: 

Ustawa z dnia 20 lutego 2015  r. o wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich z udziałem środków Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich, 
Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 8 maja 2015 r. w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania pomocy w ramach działania "Inwestycje w rozwój obszarów leśnych i poprawę żywotności lasów" objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020,
Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 13 marca 2015 r. w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania pomocy finansowej w ramach działania "Płatności dla obszarów z ograniczeniami naturalnymi lub innymi szczególnymi ograniczeniami" objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020.

B. Literatura zalecana: 
P. Blajer, Beneficjenci „Programu rozwoju obszarów wiejskich", Przegląd Prawa Rolnego 2010/1(6) str. 13 i n.


XII. PRODUKTY REGIONALNE I TRADYCYJNE

Materiał normatywny: 

Ustawa z dnia 17 grudnia 2004 r. o rejestracji i ochronie nazw i oznaczeń produktów rolnych i środków spożywczych oraz o produktach tradycyjnych.
Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1151/2012 z dnia 21 listopada 2012 r. w sprawie systemów jakości produktów rolnych i środków spożywczych.

Treść aktów prawnych dostępna jest m.in. na stronie internetowej Internetowego Systemu Aktów Prawnych (isap.sejm.gov.pl/). Orzecznictwo sądów pochodzi ze stron internetowych Sądu Najwyższego (www.sn.pl), Naczelnego Sądu Administracyjnego (orzeczenia.nsa.gov.pl) oraz Trybunału Konstytucyjnego (www.trybunal.gov.pl)